چگونه با کودک خجالتی رفتار کنیم؟

شخصیت انسان در دوران کودکی از طریق بازی و تعامل و رابطه اجتماعی با همسالان و همبازی‌ ها و دوستانش شکل می‌گیرد و طی این تعامل، خودش و عواطفش را می‌شناسد و الگو های روابط بین فردی را می‌آموزد. به حالت نسبتا پایداری که کودک بیشتر اوقات به تنهایی بازی کند و در جمع همبازی‌ ها و همسالان شرکت نکند، گوشه‌ گیری گفته می‌شود و در واقع کودک خجالتی است.

کم رویی و گوشه‌ گیری کودکان به این شکل‌ ها بروز می‌کند:

بی‌میلی اجتماعی:

کودک اشتیاقی برای بازی با همسالان خود (آشنا و نا آشنا) ندارد و زمانی که با کودکان است، ترجیح می‌دهد به تنهایی بازی کند و شیء‌گر است تا مردم‌ گرا و نکته مهم این است که در این حالت از تعامل با همسالان ترس ندارد و در صورت اجبار، وارد فعالیت گروهی می‌شود و به خوبی با دیگران تعامل می‌کند.

ناظر و تماشاچی:

کودک تمایل دارد با کودکان و همسالان خود بازی کند ولی به دلیل اضطراب اجتماعی، از نزدیک شدن به کودکان اجتناب می‌کند و گوشه‌ ای می‌ایستد و فقط نظاره‌ گر بازی کودکان می‌شود.

انزوای اجتماعی:

کودک نه‌تنها تمایل به تنها بازی کردن ندارد بلکه از بازی کردن با دیگران نیز گریزان است و رفتارهای او از لحاظ بالینی، با خجالت شروع و با خشم و گاهی افسردگی همراه می‌شود.

برای درمان ابتدا باید مشخص شود، علت کمرویی کودک و نوع آن کدام است. علاوه بر آن، از روش‌ های رفتار درمانی برای شکل‌ دهی کودک استفاده می‌شود.

توجه به این نکات در روند درمان کودک خجالتی ضروری است و مراقبان و والدین باید این نکات را در نظر بگیرند:

ـ از واژه‌ های تمسخر آمیز مانند ترسو، خجالتی، دست و پا چلفتی و بی‌ عرضه استفاده نکنید.

ـ از سرزنش کودک خجالتی به دلیل بازی نکردن با همسالان بپرهیزید.

ـ او را با دیگران مقایسه نکنید و اجتماعی بودن اطرافیانش را به رخ او نکشید.

ـ در کودک خجالتی احساس امنیت ایجاد کنید و از دیگران او را نترسانید.

ـ به کودک برچسب خجالتی بودن نزنید و اگر سوم شخصی در یک جمع از شما پرسید، آیا کودکتان خجالتی است، بلافاصله پاسخ دهید: خیر، کمی زمان نیاز دارد تا به موقعیت جدید عادت کند.

ـ به کودک مسئولیت‌ های کوچک بدهید و اعتماد به نفس او را تقویت کنید.

ـ رفتار مثبت و واقعی در کودک پیدا کنید و آن ها را برجسته کنید و تشویقش کنید.

ـ در هفته دوبار کودک را به محل بازی کودکان ببرید.

ـ فرزندتان را همان طور که هست، بپذیرید و توقع و انتظار بی‌مورد و بیش از حد نداشته باشید.

ـ درباره تجربیات خوب فرزندتان با همبازی‌ هایش صحبت کنید.

ـ متناسب با سن و توانایی فرزندتان یکی دو هنر و تردستی به او بیاموزید (نظیر بازی با طناب یا حلقه پلاستیکی). این کار به کودک کمک می‌کند برای نشان دادن خودش به همسالانش فرصت داشته باشد.

ـ داستان‌ های مفهومی و مشارکتی برای کودک بخوانید.

ـ بازی‌ های دسته‌ جمعی که در آن ها بزرگسالان با کودکان مشارکت می‌کنند انجام دهید.